Nền tảng World Wide Web (web) tập trung đã có hàng tỷ người dùng. Web tập trung giờ đã là một hạ tầng ổn định, mạnh mẽ. Vì tính tập trung nên nó cũng quyết định điều gì được phép và không được phép với người dùng. Web 3 là câu trả lời hay lời giải cho sự cấm đoán này. Thay vì trang web cũ được độc quyền bởi ác công ty công nghệ lớn. Web 3 được hỗ trợ bởi hạ tầng phi tập trung, nó được xây dựng, vận hành và quản lý bởi chính người dùng. Web3 đặt quyền lực vào tay cá nhân thay vì các tập đoàn.
Các nền tảng Web sơ khai
Lịch sử Web được hình thành qua nhiều năm. Những gì chúng ta đang có trên web hiện nay khác xa so với những trang web sơ khai ban đầu. Để làm rõ sự khác biệt này chúng ta sẽ đi tìm hiểu về lịch sử của Web 1.0 và Web 2.0
Web 1.0: Chỉ đọc (1990-2004)
Năm 1989, tại CERN, Geneva, Tim Berners-Lee đã phát triển các giao thức sẽ trở thành World Wide Web. Ý tưởng của anh ấy là tạo các giao thức mở, phi tập trung cho phép chia sẻ thông tin từ mọi nơi trên Trái đất.
Sản phẩm đầu tiên của Berners-Lee hiện được gọi là 'Web 1.0'- nó kéo dài khoảng từ năm 1990 đến năm 2004. Web 1.0 chủ yếu là các trang web tĩnh do các công ty sở hữu và gần như không có sự tương tác giữa người dùng - các cá nhân hiếm khi có khả năng sản xuất nội dung nên nó được gọi là web chỉ đọc.
Web 2.0: Đọc-Viết (2004- hiện nay)
Thời kỳ Web 2.0 bắt đầu vào năm 2004 với sự xuất hiện của các nền tảng truyền thông xã hội. Thay vì chỉ đọc, web đã phát triển để có thể đọc-ghi. Thay vì các công ty cung cấp nội dung cho người dùng, họ cũng bắt đầu cung cấp các nền tảng để người dùng tạo nội dung và tham gia vào các tương tác giữa người dùng với người dùng. Khi nhiều người truy cập trực tuyến hơn, một số công ty hàng đầu bắt đầu kiểm soát lượng lưu lượng truy cập và giá trị được tạo ra trên web không cân đối.
Web 2.0 cũng khai sinh mô hình doanh thu dựa trên quảng cáo. Mặc dù người dùng có thể tạo nội dung nhưng họ không sở hữu nội dung đó hoặc không được hưởng lợi từ việc kiếm tiền từ nội dung đó.
Web 3.0: Đọc-Ghi-Sở hữu
Tiền đề của 'Web 3.0' được đặt ra bởi người đồng sáng lập Ethereum , Gavin Wood ngay sau khi Ethereum ra mắt vào năm 2014. Gavin đã đưa ra giải pháp cho một vấn đề mà nhiều người chấp nhận tiền điện tử ban đầu cảm thấy: Web đòi hỏi quá nhiều sự tin tưởng. Có nghĩa là, hầu hết các trang Web mà mọi người biết và sử dụng ngày nay đều dựa vào việc tin tưởng một số ít các công ty tư nhân.
Web3 là gì?
Web3 đã trở thành một thuật ngữ chung cho tầm nhìn về một mạng internet mới, tốt hơn. Về cốt lõi, Web3 sử dụng blockchain, tiền điện tử và NFT để trả lại quyền lực cho người dùng dưới hình thức sở hữu.
Ý tưởng cốt lõi của Web3
Mặc dù thật khó để đưa ra một định nghĩa chính xác Web3 là gì, Tuy nhiên có một vài nguyên tắc cốt lõi hướng dẫn việc tạo ra nó.
Web3 phải phi tập trung: Không giống như internet được kiểm soát và sở hữu bởi các thực thể tập trung, quyền sở hữu của web3 phải được phân phối giữa những người xây dựng và người dùng.
Web3 không cần cấp phép: mọi người đều bình đẳng khi tham gia vào Web3 và không ai bị ngăn cấm.
Web3 có phương thức thanh toán đi kèm: nó sử dụng tiền điện tử để chi tiêu và gửi tiền trực tuyến thay vì dựa vào cơ sở hạ tầng lỗi thời của các ngân hàng và đơn vị thanh toán.
Web3 không cần tin cậy: nó hoạt động dựa trên cơ chế tiền thưởng thay vì dựa vào các bên thứ ba đáng tin cậy.
Tại sao Web3 lại quan trọng
Quyền sở hữu
Web3 cung cấp cho bạn quyền sở hữu tài sản kỹ thuật số của mình theo cách chưa từng có trong tiền lệ. Ví dụ: giả sử bạn đang chơi một trò chơi web2. Nếu bạn mua một vật phẩm trong trò chơi, vật phẩm đó được liên kết trực tiếp với tài khoản của bạn. Nếu người tạo trò chơi xóa tài khoản của bạn, bạn sẽ mất những vật phẩm này. Hoặc, nếu bạn ngừng chơi trò chơi, bạn sẽ mất giá trị mà bạn đã đầu tư vào các vật phẩm trong trò chơi của mình.
Web3 cho phép quyền sở hữu trực tiếp thông qua các mã thông báo không thể thay thế (NFT) . Không ai, ngay cả những người tạo ra trò chơi, có quyền tước bỏ quyền sở hữu của bạn. Và, nếu bạn ngừng chơi, bạn có thể bán hoặc trao đổi các vật phẩm trong trò chơi của mình trên các thị trường mở và thu lại giá trị của chúng.
Chống kiểm duyệt
Kiểm duyệt thường sảy ra khi có xung đột quyền lợi giữa người cung cấp nền tảng và người cấp nội dung.
OnlyFans là trang web có nội dung người lớn với hơn 1 triệu người sáng tạo nội dung, nhiều người trong số họ sử dụng nền tảng này làm nguồn thu nhập chính của họ. Vào tháng 8 năm 2021, OnlyFans công bố kế hoạch cấm nội dung khiêu dâm. Thông báo đã gây ra sự phẫn nộ trong số những người sáng tạo trên nền tảng, những người cảm thấy họ đang bị cướp thu nhập trên nền tảng mà họ đã chung tay tạo ra. Sau phản ứng dữ dội, quyết định nhanh chóng bị đảo ngược. Mặc dù những người sáng tạo chiến thắng trong trận chiến này, nhưng điều đó làm nổi bật một vấn đề đối với những người sáng tạo Web 2.0: bạn sẽ mất danh tiếng và số lượt theo dõi bạn đã tích lũy nếu bạn rời khỏi nền tảng.
Trên Web3, dữ liệu của bạn sống trên blockchain. Khi bạn quyết định rời khỏi một nền tảng, bạn có thể mang theo danh tiếng của mình, gắn nó vào một giao diện khác phù hợp hơn với các giá trị của bạn.
Web 2.0 yêu cầu người tạo nội dung tin tưởng vào các nền tảng không thay đổi các quy tắc, nhưng khả năng chống kiểm duyệt là một tính năng cơ bản của nền tảng Web3.
Các tổ chức tự trị phi tập trung (DAO)
Cũng như sở hữu dữ liệu của bạn trong Web3, bạn có thể sở hữu nền tảng như một bộ sưu tập, sử dụng token động giống như cổ phần trong một công ty. DAO cho phép bạn điều phối quyền sở hữu phi tập trung của nền tảng và đưa ra quyết định về tương lai của nó.
DAO được định nghĩa về mặt kỹ thuật là các hợp đồng thông minh đã thỏa thuận để tự động hóa việc ra quyết định phi tập trung trên một nhóm tài nguyên (mã thông báo). Người dùng có mã thông báo bỏ phiếu về cách sử dụng tài nguyên và mã tự động thực hiện kết quả bỏ phiếu.
Tuy nhiên, mọi người định nghĩa nhiều cộng đồng Web3 là DAO. Các cộng đồng này đều có các mức độ phân quyền và tự động hóa khác nhau theo chương trình đã lập. Hiện tại, chúng tôi đang khám phá các DAO là gì và chúng có thể phát triển như thế nào trong tương lai.
Xác thực danh tính
Theo truyền thống, bạn sẽ tạo một tài khoản cho nền tảng bạn sử dụng. Ví dụ: bạn có thể có tài khoản Twitter, tài khoản YouTube và tài khoản Reddit. Bạn muốn thay đổi tên hiển thị hoặc ảnh hồ sơ của mình? Bạn phải làm điều đó trên mọi tài khoản.
Bạn cũng có thể sử dụng đăng nhập mạng xã hội trong một số trường hợp, nhưng điều này gây ra một vấn đề quen thuộc — kiểm duyệt. Chỉ với một cú nhấp chuột, các nền tảng này có thể khóa tài khoản của bạn khỏi toàn bộ nền tảng trực tuyến của mình. Thậm chí tệ hơn, nhiều nền tảng yêu cầu bạn phải tin tưởng họ giao thông tin nhận dạng cá nhân để tạo tài khoản.
Web3 giải quyết những vấn đề này bằng cách cho phép bạn kiểm soát danh tính kỹ thuật số của mình bằng địa chỉ Ethereum và hồ sơ ENS. Sử dụng địa chỉ Ethereum cung cấp một thông tin đăng nhập duy nhất trên các nền tảng an toàn, chống kiểm duyệt và ẩn danh.
Thanh toán
Hạ tầng thanh toán của Web2 phụ thuộc vào các ngân hàng và đơn vị thanh toán, loại trừ những người không có tài khoản ngân hàng hoặc những người tình cờ sống trong biên giới của quốc gia không hợp lệ. Web3 sử dụng các mã thông báo (token) để gửi tiền trực tiếp và không yêu cầu bên trung gian thứ ba.
Giới hạn của Web3
Mặc dù có rất nhiều lợi ích của Web3 ở dạng hiện tại, vẫn còn nhiều hạn chế mà hệ sinh thái phải giải quyết để nó phát triển tốt.
Khả năng tiếp cận
Các tính năng Web3 quan trọng, như Đăng nhập bằng ví, đã có sẵn cho mọi người sử dụng với chi phí bằng không. Tuy nhiên, chi phí giao dịch vẫn còn là giới hạn với nhiều người. Web3 ít có khả năng được sử dụng ở các quốc gia đang phát triển, ít giàu có do phí giao dịch cao. Trên Ethereum, những thách thức này đang được giải quyết thông qua nâng cấp mạng và các giải pháp mở rộng quy mô lớp 2 . Công nghệ đã sẵn sàng, nhưng chúng tôi cần mức độ áp dụng cao hơn ở lớp 2 để mọi người có thể truy cập Web3.
Kinh nghiệm người dùng
Rào cản kỹ thuật đối với việc sử dụng Web3 hiện quá cao. Người dùng phải hiểu rõ các mối quan tâm về bảo mật, hiểu tài liệu kỹ thuật phức tạp và điều hướng các giao diện người dùng không trực quan. Đặc biệt, các nhà cung cấp ví đang làm việc để giải quyết vấn đề này, nhưng cần có thêm tiến bộ trước khi Web3 được chấp nhận hàng loạt.
Giáo dục
Web3 giới thiệu các mô hình mới yêu cầu học các mô hình khác với các mô hình được sử dụng trong Web2.0.
Cơ sở hạ tầng tập trung
Hệ sinh thái Web3 còn non trẻ và nhanh chóng phát triển. Do đó, nó hiện phụ thuộc chủ yếu vào cơ sở hạ tầng tập trung (GitHub, Twitter, Discord, v.v.). Nhiều công ty Web3 đang gấp rút lấp đầy những khoảng trống này, nhưng việc xây dựng cơ sở hạ tầng chất lượng cao, đáng tin cậy cần có thời gian
Một tương lai phi tập trung
Web3 là một hệ sinh thái trẻ và đang phát triển. Gavin Wood đã đặt ra thuật ngữ này vào năm 2014, nhưng nhiều ý tưởng trong số này chỉ gần đây mới trở thành hiện thực. Chỉ trong năm ngoái, sự quan tâm đến tiền điện tử đã tăng lên đáng kể, các cải tiến đối với các giải pháp mở rộng quy mô lớp 2, các thử nghiệm lớn với các hình thức quản trị mới và các cuộc cách mạng trong nhận dạng kỹ thuật số.
Chúng tôi chỉ mới bắt đầu tạo ra một trang Web tốt hơn với Web3, nhưng khi chúng tôi tiếp tục cải thiện cơ sở hạ tầng sẽ hỗ trợ nó, tương lai của trang Web có vẻ tươi sáng.